Ik kwam zojuist op het blog van Elise Schokker (
http://schokker-elise.blogspot.nl/20...fen-leben.html) deze door haar van het Duits vertaalde brochure tegen:
"Uittreksel “Mit Wölfen leben: Informationen für Jäger, Förster und Tierhalter in Sachsen und Brandenburg”, von Gesa Kluth & Ilka Reinhardt - Wildbiologisches Büro LUPUS
Dit is een uittreksel van de brochure "Mit Wölfen leben". Het is geen vertaling; daartoe is mijn Duits niet goed genoeg. De brochure is in het Duits te downloaden via:
http://www.wolfsregion-lausitz.de/im...0leben_neu.pdf
De laatste wolf in Duitsland werd geschoten in 1904 in Lausitz, Saksen. Vanaf de 2e wereldoorlog zwierven individuele wolven door Duitsland, maar ook deze wolven werden allemaal afgeschoten. Pas vanaf 1990 is de wolf in heel Duitsland een beschermde diersoort. Helaas zijn er sinds die tijd nog wel gevallen van illegaal afgeschoten wolven bekend.
In 2000 werden in Lausitz de eerste welpen geboren. Inmiddels is de wolf bezig zich door heel Duitsland te verspreiden.
De wolf kan alleen succesvol terugkeren in een gebied als mensen die wolven in zijn nabijheid tolereren. Ervaringen uit andere Europese landen hebben geleerd dat mensen en wolven, zelfs in dichtbevolkte gebieden, prima kunnen samenleven. Dan zullen het vooral de mensen zijn die zich moeten aanpassen aan het voorkomen van wolven in hun omgeving.
De meeste conflicten komen voor wanneer wolven zich vergrijpen aan het vee. Het is nodig beschermingsmaatregelen voor het vee en huisdieren te nemen. Wanneer een wolf desondanks een dier aanvalt, dient de schade te worden vergoed.
Het doel van de brochure is om jagers, boswachters, schapenhouders en andere houders van dieren en vee en mensen die in gebieden wonen waar zij met wolven te maken kunnen krijgen meer kennis over wolven te bieden en ongegronde angsten en zorgen weg te nemen, waardoor conflicten mogelijk te vermijden zijn.
Actuele verspreiding van wolven in Duitsland en West-Polen
Het merendeel van de ongeveer 600 wolven in Polen leven in het Oosten en Zuid-oosten van Polen. In West-Polen zitten minder wolven.
Vanaf ongeveer 1990 zwerven er individuele wolven over de militaire oefenterreinen van Oberlausitz (Saksen). Vanaf 2000 vindt er voortplanting plaats. Al in 2002 heeft één van deze welpen een eigen territorium ca. 20 km westelijker. Tussen 2004 en 2008 heeft deze “Neustadter Wolfin” ieder jaar jongen gekregen.
Vanaf 2007 zijn er ook wolven Noord-West getrokken naar Brandenburg; in 2009 zijn de eerste welpen geboren in Brandenburg.
Het Lausitzer wolvengebied is ca. 2500 km2 groot en valt zowel in Saksen, Brandenburg als Polen. Hier leven ongeveer 35 tot 50 wolven. Tussen 2002 en 2008 zijn ongeveer 40 tot 60 jonge dieren weggetrokken naar andere gebieden; 5 geslachtsrijpe jonge dieren zijn in het gebied achtergebleven. Het is niet duidelijk hoeveel wolven er nu in Duitsland rondzwerven. Pas wanneer wolven een territorium bezetten, worden ze opgemerkt.
In 2009 worden de eerste wolvenwelpen buiten Lausitz ontdekt. Helaas wordt de vader van deze welpen illegaal afgeschoten.
Desalniettemin zijn er nu zeven gebieden in Noord-Oost Duitsland, Nedersaksen en Hessen waar wolven zich gevestigd hebben. Ook in Brandenburg zitten wolven met welpen. Brandenburg wordt beschouwd als de meest geschikte deelstaat van de Bondsrepubliek met de meeste ruimte voor wolven.
Wolven in de wet
In 1979 werd de wolf bij de Conventie van Bern opgenomen als streng beschermde diersoort. De Flora en Fauna Habitat richtlijnen verlangen bijzondere beschermingsmaatregelen voor de wolf. Opzettelijk verstoren, vangen of doden van wolven is verboden. Op het opzettelijk, dan wel per ongeluk doden van een wolf staat een geldboete of een gevangenisstraf van maximaal 6 maanden of maximaal 5 jaar.
In de DDR mocht er het hele jaar op de wolf gejaagd worden. Vanaf 1990 valt met de eenwording de wolf in heel Duitsland onder de zwaarste beschermingsmaatregelen. De verantwoordelijkheid voor handhaving van deze maatregelen en bestuur liggen bij de deelstaten.
In Polen is de wolf al sinds 1998 beschermd, maar er kan in uitzonderlijke gevallen toestemming gegeven worden een wolf af te schieten.
Aanspreekpunten over de wolf in Saksen
Kontaktburo Wolfsregion Lausitz: voor alle vragen van mensen met betrekking tot wolven; informatiebureau over wolven.
Stafofficier van de overheid: informeert eigenaren van dieren over beschermingsmaatregelen tegen wolven en over vergoedingen bij aanvallen van wolven op vee/dieren.
Wildbiologisch Buro LUPUS: wetenschappelijk bureau over wolven.
Wolven als jachtconcurrent
Wat betekent het voor een jager of boswachter wolven in je gebied te hebben, en welke invloed heeft de wolf op het wildbestand?
In andere landen is veel onderzoek gedaan naar het effect van wolven op het wildbestand, maar daaruit zijn geen eenduidige resultaten. Het effect is van verschillende factoren afhankelijk. Kennis hierover komt van onderzoek uit Amerika, Europa en Azië naar wolven en hun prooien. De wolf zit nu zo’n 10 jaar in Duitsland.
De wolf staat aan de top van de voedselketen. Zijn succes is afhankelijk van de hoeveelheid voedsel en het al dan niet voorkomen van ziektes, maar de wolf heeft geen natuurlijke vijand. Het territorium van een roedel moet dusdanig groot zijn, dat het zichzelf kan voeden.
Roedel = een familie
Wolven leven in sociaal verband, de roedel. Een wolfsroedel bestaat uit twee volwassen dieren en hun welpen uit de laatste twee jaren. Jonge wolven gaan tussen hun 10e en 22e maand uitzwerven. Bij vrij levende wolven is er geen competitieve rangorde, zoals die wel voorkomt bij wolven in gevangenschap.
Het teefje wordt in de winter loops en de paring vindt eind februari, begin maart plaats. De jongen worden na ca. 63 dagen geboren rond eind april of begin mei. Een worp bestaat uit 4 tot 8 welpen.
De grootte van het territorium van een roedel is afhankelijk van het voedselaanbod. Hoe kleiner het voedselaanbod, hoe groter het territorium. Het voedselaanbod bepaalt ook het aantal wolven. Een kleiner voedselaanbod in een territorium, leidt tot minder nakomelingen. Omdat jonge geslachtsrijpe wolven uitzwerven, blijft het aantal wolven in een territorium relatief stabiel.
De territoria in Saksen zijn tussen de 250 -300 km2 groot, en worden bevolkt door 6 tot 10 wolven.
Uitzwervende jonge wolven leggen honderden kilometers af. Dit is aangetoond door gezenderde wolven te volgen. Een gezenderde wolf legde 1500 km af.
Wat eten wolven?
Onderzoek op uitwerpselen van wolven leveren gegevens over het dieet van wolven. Zowel wat ze eten en hoeveel.
Wolven eten over het algemeen grote hoefdieren: reeën, herten en wilde zwijnen. Ook damherten en moefflons kunnen deel uitmaken van hun dieet. In Skandinavië eten wolven vooral elanden en rendieren. In Zuid-Europa eten ze ook vee en afval.
In Lausitz bestaat het dieet van wolven voor ongeveer de helft uit reeën, een kwart bestaat uit herten en 17% is wild zwijn.
Reeën zijn eenvoudiger te vangen als herten, maar één ree is niet voldoende voor de hele roedel. Een wolf moet dus meer jagen om voldoende voedsel te vangen dan als hij een hert zou vangen, maar omdat in Lausitz zoveel reeën voorkomen loont dat de moeite.
Een klein percentage voedsel bestaat uit hazen, en zelfs vossen, marterhond en muizen, vogels, vis en vruchten. Slecht 0,5% bestaat uit vee, en dan uitsluitend schaap.
Hoeveel eten wolven?
Een wolf heeft dagelijks 5,4 kg. prooi nodig, waarvan hij 4 kg. daadwerkelijk kan verwerken; dat is één ree voor 4 dagen.
Een roedel bestaat uit gemiddeld 8 wolven, waarvan 4 welpen, die ongeveer de helft nodig hebben dan een volwassen wolf. Een roedel eet dus voor 6 volwassen wolven; of anderhalf ree per dag.
Berekeningen van wat een roedel per jaar aan prooi vangt in een gebied van 250 km2 wordt vergeleken met wat een jager in Oberlausitz vangt. De jager blijkt 10x zoveel te schieten.
Hoeveel dieren er door wolven worden gedood, is ook afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de prooidieren (gewicht?) en hoeveel er van de prooi wordt gegeten door andere aasdieren. Wolven eten ook aas en zieke of aangeschoten dieren. Een deel van de jonge dieren zou zeker door andere oorzaken sterven als het niet door wolven gedood zou worden.
Hoe beïnvloedt de wolf de wildstand?
De wolf vangt vooral jonge, oude of zwakke prooidieren. Gezonde, geslachtsrijpe dieren krijgen daardoor meer ruimte en voedsel, waardoor hun kansen om gezond nageslacht te krijgen vergroot. Bovendien voorkomt het opruimen van zieke dieren verspreiding van (infectie)ziekten; de overlevende dieren zijn conditioneel vitaler.
Vermijdingsstrategieën van wild.
Prooidieren beschikken nog steeds over de juiste vermijdingsstrategieën om te ontsnappen aan wolven. Ze hebben geleerd aan jagers te ontkomen door 's nachts of in de schemer te grazen op open vlakten of zich verdekt op te stellen. Deze tactieken werken niet tegen wolven: wolven jagen net zo goed 's nachts en zij kunnen hun prooi op hun reuk ontdekken en verrassen.
Prooidieren maken gebruik van het territorium op een manier waarop de kosten-baat verhouding tussen voedselopname en vijandvermijding het gunstigst is.
In een natuurlijke situatie grazen grote hoefdieren als herten in groepen overdag op grote open vlakten. Hier is voldoende voedsel en zij zien hun vijanden over grote afstand. Bovendien zijn er vluchtmogelijkheden. Het overdag jagen van de mens heeft van deze dieren voornamelijk nachtdieren gemaakt.
Wilde zwijnen vertrouwen op hun kracht. Wolven in Oberlausitz jagen vooral op jonge zwijnen.
Reeën zijn klein en solitair levend. Hun enige vermijdingstactiek is niet op dezelfde tijd naar dezelfde plek gaan om te grazen, waardoor de voorspelbaarheid van hun aanwezigheid verkleind wordt.
Wolf of Jager?
In Lausitz zit op ieder 100 ha 0,02 tot 0,04 wolven tegen één jager.
Wild zal zich naar verwachting vooral weren tegen jagers, maar het al zich ook aanpassen aan de wolf. Zo is het grazen in grote groepen voor herten zinvol tegen alle soorten vijanden.
Betekent de wolf onrust in het gebied?
Zelfs al weten prooidieren hoe zij zich kunnen weren tegen wolven in hun gebied, zij hebben wel enige tijd nodig om die tactieken succesvol toe te passen. Tot die tijd is het mogelijk dat de invloed van de wolf in het gebied zichtbaar is. Wild wordt minder voorspelbaar, en ook de jager moet zich daaraan aanpassen.
Voor de wolf gunstige jachtgebieden kunnen door het wild langdurig gemeden worden.
Het wild blijkt zich verrassend snel aan te passen zodra een wolf in hun gebied opduikt. Zij leren snel inschatten of een passerende wolf gevaarlijk is of kan worden.
Veranderend gedrag van wild is niet altijd toe te schrijven aan (mogelijke) aanwezigheid van wolven. In Lausitz verandert het landschap snel door de toenemende bruinkoolafgravingen. De afgelopen 20 jaar zijn er veranderingen geweest in beheer van bossen en agrarisch beheer in de voormalige DDR. Het recreatief gebruik van het gebied is toegenomen en mogelijk laten klimaatveranderingen zich al gelden. Hierdoor is het lastig één oorzaak aan te wijzen voor het veranderend gedrag van het aanwezige wild.
Betekent de aanwezigheid van wolven een afname van de wildstand?
Een belangrijke vraag voor veel jagers en terreinbeheerders is of de wildstand op den duur afneemt als er wolven in een gebied zijn.
In de regel geldt dat het aantal prooidieren roofdierstand reguleert en niet andersom.
De invloed van roofdieren op prooidieren hangt van verschillende factoren af. De habitat, het weer, de hoeveelheid voedsel, voedselconcurrentie en menselijke bejaging zijn de belangrijkste. In Duitsland zijn grote verschillen tussen gebieden wat de wildstand, de intensiteit van de menselijke jacht, het bos- en agrarisch beheer, het landschapgebruik, de dichtheid van het stratennet en het recreatief gebruik.
Zolang de mens minder jaagt dan het wild aangroeit, is er geen probleem dat wolven ook in het gebied jagen. Wordt er meer geschoten, dan zal de combinatie jagers-wolven tot een afname van de wildstand leiden.
Ontwikkeling van de Wildstand in Lausitz vergeleken met de wildstand in Saksen.
Vooral harde of milde winters zijn van invloed op de wildstand. Geen enkel gebied waarin de wolf is verschenen heeft geleid tot een zichtbare afname van de wildstand of tot achteruitgang van het jachtgebied ten opzichte van gebieden waar geen wolven voorkomen. Ook in de wolvengebieden zitten niet overal wolven.
De wilde zwijnenstand heeft geen enkele nadelige invloed ondervonden van de aanwezigheid van wolven; eerder het tegendeel.
Uitzonderingen
Wildsoorten die door mensen geïntroduceerd zijn uit gebieden waar nooit wolven voorkwamen of uit een ander habitat komen kunnen een makkelijke prooi voor wolven vormen en zo gedecimeerd of uitgeroeid worden. Een voorbeeld zijn moefflons, die zich in hun natuurlijke habitat kunnen terugtrekken op steile rotswanden.
Concurrent of bondgenoot?
De aanwezigheid van wolven kan ertoe leiden dat er minder jonge dieren in een gebied voorkomen. Daar staat tegenover dat het wild in het wolvengebied conditioneel sterker is, minder ziektes hebben en een gewichtiger leeftijdopbouw.
Vooral bij de wilde zwijnenjacht kan de wolf een bondgenoot van de jager worden, omdat hij net als wilde zwijnen 's nachts actief is en de voor jagers onbereikbare plekken kan bereiken.
Wolven en wolfssporen herkennen
Wanneer een wolf langer op één plek zit, kan hij herkent worden door prenten, uitwerpselen en prooiresten. 's Winters laten wolven urinemarkeringen achter.
Onderscheid tussen wolven en honden
Veel noordelijke hondenrassen, zoals de Syberische en Alaska Husky, de Alaskaanse Malamut, Westsyberische Laika en de Tschechoslowaakse wolfshond lijken sterk op wolven.
Wolven kunnen er in de zomer sterk verschillend uitzien als in de winter. In de winter is hun vacht dicht en lang behaard, waardoor hij dik en gedrongen lijkt. 's Zomers lijkt hij slanker, met langere poten, slungelachtiger. De staart is dunner en de oren lijken langer.
De belangrijkste verschillen tussen wolf en hond:
De wolf heeft in de zomer een magerder voorkomen, lange benen en een smallere borstkas, schofthoogte 60 tot 80 cm, waarbij een hond compacter, kortere benen, bredere borstkas heeft en een schofthoogte tot 65 cm.
De wolf heeft een lange rechte staart, meestal naar beneden hangend, en nooit over de rug gebogen zoals bij sommige honden, waarbij de staart meestal langer is en gebogen of gekruld.
De wolf heeft een grote, brede kop, felle kleuren vanaf de onderkant van de snuit tot aan de keel. Het gezicht is vaak contrastrijk gekleurd, maar een wolf heeft geen masker.
Gemiddeld kleinere, driehoekige oren, altijd recht overeind.
Meest felle, lichtgekleurde ogen, in tegenstelling tot een hond die meest donkere ogen heeft.
Kleur is grauw met felgele of bruinachtige tinten, vaak een donkerder zadel op de rug tot op de schouders."
Deel 2 hieronder...